Armenië: drie tentoonstellingen in Nederland
door Annabelle Parker

Summary

Dit jaar wordt gevierd dat de Armeniërs in 301, 1700 jaar geleden, bekeerd werden tot het christendom. Grigor de Verlichter (ca 240-332) zou toen koning Trdat III bekeerd hebben door een wonder: hij genas de koning van een ziekte die hij kreeg, nadat hij een groep christelijke maagden had laten vermoorden. In 314 werd Grigor de eerste paus (catholicos) van de Armeniërs.

De drie tentoonstellingen die vanwege dit feit georganiseerd zijn omhelsen de late Bronstijd (15de tot 10de eeuw voor Christus) in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, de Middeleeuwse miniaturen in het Catharijneconvent in Utrecht, en hedendaagse Armeniërs in de Lakenhal in Leiden, waar een expositie van vier Armeense kunstenaars uit de diaspora is georganiseerd.

De Middeleeuwse handschriften en miniaturen zijn een ware schat om te zien. Ik vroeg me af waarom deze handschriften nooit ter sprake kwamen bij de studie Mediaevistiek en Byzantinologie. Waarschijnlijk omdat het voor ons in Nederland een onbekend gebied is. Toch vreemd, te meer omdat er sinds de zeventiende eeuw Armeniërs gevestigd waren in Amsterdam. Zelfs de vierde-eeuwse Servatius van Maastricht zou van Armeense afkomst zijn geweest...

Ik las op diverse opschriften dat de handgeschreven boeken worden beschouwd als zeer waardevol, bijna heilig (de bijbel wordt in het Armeens 'de adem van God' genoemd). Een ander interessant detail is dat de handschriften door de afschrijver worden ondertekend, waarbij ook de opdrachtgever en illustrator vermeld staan, en details over onder welke omstandigheden het boek geschreven is. Sommige illuminaties geven op heel directe wijze een scène weer: een dronken bruidegom op de bruiloft van Kana bijvoorbeeld, in 1392 door Tserun gemaakt.

Aan het begin van de tentoonstelling is een video die de bezoeker veel bijbrengt over de geschiedenis van de Armeniërs. Er zijn enkele relieken in Armenië bewaard die zeer oud zijn. Zo is er een stuk van het originele kruis in een kostbare reliekenhouder bewaard, en een stuk van de arm van Johannes de Doper. Ik was verbaasd dat deze onvervangbare relieken tentoongesteld waren.

De tentoonstelling in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden heeft ook een leerzame video, en topstuk is een huifkar uit de vijftiende eeuw voor Christus, gebruikt als grafwagen, en teruggevonden in het Sevanmeer in 1956. De kar werd dit jaar in Leiden gerestaureerd door Hans Piena.

De tentoonstelling over hedendaagse Armeense kunstenaars uit de diaspora laat werken zien van Krikor Momdjian, die o.a een ontroerend schilderij maakte, geheten 'Uitzicht op Woubrugge'; een video van Atom Egoyan, cineast die in Canada opgroeide, getiteld 'A portrait of Arshile'; Sonia Balassanian die in Perzië opgroeide en o.a. video gebruikt als medium om rituele handelingen weer te geven; Linda Ganjian combineert droom en werkelijkheid over Armenië in een fotoserie 'Mother Armenia in Present-Day Yerevan'.

Over alle drie de tentoonstellingen is een informatief nummer van het tijdschrift Artissage verschenen.

To top of page